Türk hamamlarına ilk kez gelenler için rehber

Geçen yaz İstanbul’a seyahat rezervasyonu yaptırdıktan hemen sonra hamamları araştırmaya başladım. Bu Akdeniz şehrini keşfederken yapmak istediğim bir şey varsa o da geleneksel bir Türk hamamını ziyaret etmekti.

Kökü Roma ve Bizans hamam geleneği olan hamamların tarihi 14. yüzyıla kadar uzanıyor. 440 yıllık Kılıç Ali Paşa ve 380 yıllık Çinili Hamam (12 yıl süren yenileme çalışmalarının ardından 2023 sonbaharında yeniden açılıyor) dâhil olmak üzere İstanbul’daki birçok hamam tarihi ihtişamını ve ruhunu koruyor.

Bazı kaynaklara göre hamam zorunluluktan ortaya çıktı; hamamlar genellikle ibadet edenlerin namazdan önce yıkanabilmeleri için camilerin yanına inşa ediliyordu. Çinili hamamın restorasyonunu yöneten The Marmara Group'un proje direktörü Yavuz Suyolcu hamamın aynı zamanda bir araya gelmek için kullanılan bir mekân da olduğunu söylüyor. Suyolcu, “Türk hamam kültürünün gelişmesinin kökeninde, hamamı sosyal yaşamlarının merkezine koyan Osmanlılar vardır”, diyor.

Shangri-La Bosphorus’taki lüks Chi Spa’nın müdürü Selma Yıldırım, bu günlerde hamama gitmenin insanı günlük hayatın stresinden uzaklaştırdığını söylüyor. Köpüren suyun yumuşak sesi, sabunun canlandırıcı kokusu ve hamamda geçireceğiniz kısa süre boyunca kendinizi arınma ritüeline tümüyle bırakmanız... Tüm bunlar, bir oh çekerek rahatlama moduna geçmenizi kolayca sağlayacaktır.

İstanbul'da ilk kez hamama gittiğimde, yeni gelmiş yabancı biri için bile bunun çekici bir deneyim olduğunu, hiç de tedirgin edici bir şey olmadığını keşfetmiştim. Bununla birlikte neler bekleyeceğinizi bilmek, kendinizi tamamen banyo zamanınıza vermenize yardımcı olabilir.

Bu deneyim için hangi hamama giderseniz gidin (ister otelinizin spa merkezi ister erkekler ve kadınlar için ayrı saatlerin belirlendiği bir yer veya Çinili hamam gibi ayrı giriş saatleri uygulamayan farklı mekânlara sahip bir hamam olsun), hamam ziyaretlerinde genellikle aynı olay sırası yaşanır.

Kılıç Ali Paşa’nın görkemli binasına girdikten sonra küçük bir bardak meyve suyuyla karşılandım, soyunma odasına götürüldüm, bikini altıma kadar soyunmam söylendi ve banyo alanına girmek için sıramı beklerken üzerime saracağım yumuşak bir peştamal verildi.

Eski hâli hiç bozulmamış mermerden alana girdiğimde, bir personel doğrudan başıma su dökmeden önce havlumu kenara koymamı söyledi. Spor salonlarındaki bayan soyunma odasında hiç çıplak dolaşan biri olmamama rağmen, hamamdaki yabancıların önünde üstümdeki her şeyi -veya hemen hemen her şeyi- atarken çok da utanmadım.

Üzerimdeki sabun köpükleri giderildikten sonra mermerden yapılmış, ısıtmalı, daire biçimli büyük platforma götürüldüm ve burada kaslarımın gevşemesi için yaklaşık 15 dakika kaldım. Suyolcu, hamamın bu alanına “göbek taşı” diyor ve cildinizdeki ölü hücrelerin atılması için bir hazırlık noktası olduğunu söylüyor. Yıldırım, hamamın içindeki nemli atmosferin yanı sıra sıcak taşın cildi yumuşatmaya yaradığını, ölü hücrelerin atılmasını ve temizlenmesini kolaylaştırdığını ifade ediyor.

Göbek taşından yıkanma alanına götürülene kadar, yetenekli masözümün ellerinde adeta bir macun gibiydim. Kollarımdaki, bacaklarımdaki ve ayaklarımdaki ölü hücrelerin atılması, başıma ve saçlarıma nazikçe masaj yapılması ve cildimin adeta gıcır gıcır temizlenene kadar yıkanması o kadar harikaydı ki bunun dışında başka bir şey düşünmek zordu. Sırtımın yıkanması için avuçlarımı duvara yaslayarak ayakta dururken bile garip hissetmedim. Bu noktada, neredeyse trans hâlindeydim.

Her şey bittiğinde dinlenme salonunda dinlenmeye yönlendirildim. Burada, hepsi aynı havlulara sarılmış ve aynı derecede mutlu görünen, farklı yaşlardan, farklı kültürlerden, hem yerli halktan hem de turistlerden farklı kadın grupları vardı. Hamamın tapınağı andıran atmosferi sohbet için pek elverişli olmasa da burada bir ahenk duygusu, özellikle de özgürleştirici bir duygu vardı. Kalabalıkların kaldırımları ve köprüleri doldurduğu hareketli İstanbul’un kalbinde yer alan hamam gerçekten de değerlidir, çünkü muhteşem bir kaçış noktasıdır.